In mijn praktijk zit een vlotte jongeman tegenover me, die zijn zaken goed voor elkaar lijkt te hebben. Ik zeg nadrukkelijk lijkt. Want wat je ziet is de buitenkant, je kunt niet zien waar iemand mee worstelt. Je weet niet welke impact iemands verleden heeft achtergelaten. Hij is naar mij toegekomen om wat meer zelfvertrouwen te krijgen en hij wil wat steviger in zijn schoenen komen te staan. Dat is de insteek van zijn coachtraject.
Hij vertelt over zijn intelligente gestudeerde ouders en een broer die met gemak het gymnasium en de universiteit heeft doorlopen. Zelf heeft hij ‘slechts’ mbo gedaan. Een leraar die hem alleen maar heeft uitgelachen vanwege zijn dyslexie, heeft zeker niet bijgedragen aan zijn zelfverzekerdheid. Het feit dat hij nu een goedlopende onderneming heeft, die hij door hard te werken heeft opgebouwd, leidt zo te horen niet tot persoonlijke trots.
Ik schaam me zo
Na een aantal gesprekken voelt hij zich gehoord en op zijn gemak. Als ik wat verder doorvraag over zijn belemmeringen, komt het hoge woord eruit. Hij is in zijn jeugd seksueel misbruikt. “Ik schaam me zo”, zegt hij. De tranen staan in zijn ogen en hij durft me niet aan te kijken. De schaamte lijkt hem op dat moment nog meer pijn te doen dan het feit dat hij is misbruikt.
Schaamte is een zeer menselijke emotie, en kan ons helpen om gedrag waar we niet trots op zijn te corrigeren. Maar schaamte na seksueel misbruik heeft niets met ongepast gedrag van het slachtoffer te maken. Dit zou je giftige schaamte kunnen noemen; schaamte die bij de dader thuishoort. De dader zou zich dood moeten schamen en niet het slachtoffer.
Toch ervaren veel slachtoffers schaamte, het is een complex emotioneel proces. Vaak gaat die schaamte hand in hand met:
- Slachtoffers denken dat ze op de een of andere manier hebben bijgedragen aan de situatie, of dat ze het misbruik hadden moeten voorkomen. ‘Was ik maar niet naar dat feestje gegaan.’ ‘Was ik nou maar niet alleen achtergebleven.’ ‘Waarom heb ik niet gevochten?’
- Angst voor oordeel. Slachtoffers denken dat anderen hen zullen veroordelen of niet geloven.
- Stigma en taboe. Dit geldt met name voor sommige culturen/geloofsgemeenschappen, waarbij slachtoffers te maken krijgen met negatieve stereotypen en vooroordelen.
- Verlies van controle en privacy. Seksueel misbruik is een schending van iemands persoonlijke grenzen en intimiteit. Slachtoffers kunnen zich vies, gebruikt en afgedankt voelen.
Mijn cliënt dacht dat hij het misbruik een plek had gegeven en alles had verwerkt. Maar wat het hoofd vergeet, onthoudt het lichaam. Ons onderbewuste is in staat om herinneringen of ervaringen vast te houden, zelfs als ons bewuste denken ze al is vergeten. En dus ging het jarenlang goed met deze jongeman, al speelden de onzekerheid en gevoelens van minderwaardigheid hem wel parten. Door de coachgesprekken heeft hij er nu voor het eerst over kunnen praten. Hij is voorbij zijn schaamte gegaan, en dat is de allergrootste stap om verder te komen.
Schaam je niet voor je schaamte
Slachtoffers van seksueel misbruik verdienen steun, begrip en professionele hulp. Professionele hulp zoeken is niet makkelijk. Toch weet ik, ook uit eigen ervaring, dat het makkelijker praten is met iemand die verder van je afstaat. Een professional die jou en je omgeving niet kent. Heb jij ook behoefte aan een goed gesprek met een coach in een veilige en professionele omgeving? Schaam je niet voor je schaamte, je bent bij mij van harte welkom.